فضل‌الله بن روزبهان اصفهانیفضلالله بن روزبهان از عالمان سنی مذهب قرن نهم و دهم هجری است. ۱ - معرفی اجمالیکه پس از سال ۸۵۰ متولد شده و پدرش از عالمان و رجال دولتی بوده است. نسبت خنجی وی به دلیل اصالت او از شهر خنج فارس است هر چند در اصفهان سکونت داشته است. ۲ - هجرت به هراتوی در سال ۹۱۰ به سمت هرات مهاجرت کرد و در راه به زیارت امام هشتم رفت. در منطقه ماوراء النهر علاوه بر تالیف برخی آثارش، در جنگ شرکت داشته و پادشاهان ازبک را علیه صفویه نیز تحریک می‌کرد که این ناشی از دشمنی او با حاکمان صفوی است چنانکه اصل مهاجرت او از اصفهان به دلیل حضور صفویه در این شهر است. ۳ - سنی متعصبفضل از سنیان ارادتمند به اهل‌بیت و ائمه دوازده گانه شیعه است ولی تعصب خود را نیز حفظ کرده و کتابی در رد نهج الحق علامه حلی نگاشته است. قاضی نور الله شوشتری نیز ردیه‌ای بر فضل‌الله با عنوان احقاق الحق نوشت که سبب شهادت وی شد. خنجی در ماوراء النهر در خدمت سلطان محمد خان شیبانی بود و کتاب مهمان نامه بخارا را در شرح احوال او نوشت. ۴ - آثاربرخی دیگر از آثار وی عبارتند از: سلوک الملوک در فقه سیاسی اسلام، قصیده‌ای در پیروزی عثمانیان در چالدران، شرح قصیده برده، مقاصد در علم کلام، تلخیص کشف الغمه، حاشیه شرح مواقف، شرح صحیح مسلم، هدایة التصدیق الی حکایة الحریق در باره آتش سوزی مسجد النبی به سال ۸۸۶؛ جامع المعجزات، فضائل علی علیه‌السّلام . ۵ - مواضعفرار خنجی از اصفهان به دلیل بدگویی‌های او نسبت به اجداد شاهان صفوی در کتاب عالم آرای امینی و همچنین فحاشی‌اش نسبت به علامه حلی در رد نهج الحق بود. شاید این مواضع خنجی سبب شده است شیعیان او را از سنیان متعصب به شمار آورند هر چند وی در آثارش پیوسته به ائمه اهل البیت و خاندان رسول خدا ارادت نشان می‌دهد و به آنان توسل می‌جوید. او گرایشی صوفیانه دارد اما با تصوف صفوی دشمن است. ۶ - وفاتفضل بن روز بهان به سال ۹۲۷ درگذشت. ۷ - عناوین مرتبطسلوک الملوک (کتاب) ۸ - منبعنرم افزارتراث۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |